Ftalany. Gdzie się znajdują? Czy zawsze są niebezpieczne?

Wykładzina PVC dla dzieci, plastikowa zabawka, perfumy - czy tego typu produkty mogą okazać się źródłem niebezpiecznych substancji? Okazuje się, że do wyprodukowania wielu z nich mogą zostać użyte składniki wzbudzające sporo kontrowersji, na przykład ftalany. W przemyśle wykorzystywane są różne rodzaje soli kwasu ftalowego, w tym ftalan dibutylu (ftalan dwubutylu, DBP), ftalan dietylu (DEP), ftalan dimetylu (DMP), ftalan dwuizobutylu/diizobutylu (DIBP), ftalan diizononylowy (DINP), diizodecylowy (DIDP) oraz inne. 
<


Stosowane są głównie do produkcji plastików z polichlorkiem winylu (PVC) jako jego plastyfikatory, a także rozpuszczalników, zabawek, folii do pakowania żywności. Spotykamy również ftalany w kosmetykach, na przykład lakierach do paznokci, dezodorantach albo szamponach. Ponadto ftalany znajdziemy w środkach medycznych: opakowaniach preparatów krwi, drenach, cewnikach. Ekspozycja na nie wydaje się więc powszechna, czy jednak naprawdę może okazać się niebezpieczna dla zdrowia?

Szkodliwość ftalanów

Ftalany mają zdolność uwalniania się z wyrobów, które je zawierają, co powoduje zanieczyszczenie środowiska, głównie wód. Istnieją też badania wykazujące szkodliwość ftalanów na ludzki organizm, w tym układ hormonalny. O ile skutki narażenia na działanie ftalanów w niewielkich stężeniach nie są do końca poznane, intensywna ekspozycja na związki może mieć bardzo negatywne konsekwencje. Do groźnych następstw kontaktu z ftalanami może należeć nawet bezpłodność. Według niektórych doniesień ftalany mogą mieć także działanie rakotwórcze oraz zwiększać ryzyko wystąpienia alergii i astmy. Z tych powodów w ostatnich latach zostały wprowadzone regulacje prawne dotyczące ich dopuszczalnych norm. 

Szczególnie narażone na ftalany są osoby pracujące w zakładzie, używającym tych środków w procesie produkcji. Ponadto źródłem kontaktu są wyroby medyczne zawierające ftalany oraz zanieczyszczone powietrze w domu, w którym znajdują się elementy urządzenia z tworzyw sztucznych: tapety, podłogi, wykładziny, okna. Ftalany znajdują się nawet w kurzu. Zabawki dla dzieci, zawierające ftalany, są niebezpieczne także dlatego, że maluchy mają tendencję do wkładania przedmiotów do buzi - ważne jest więc zapewnianie im zabawek wolnych od groźnych dodatków. 

Jak pozbyć się ftalanów z otoczenia?

Jeśli to możliwe, podczas urządzania mieszkania lub domu warto postawić na elementy jak najbardziej naturalne, np. zrezygnować z podłogi PVC. Ważne jest utrzymywanie higieny - wycieranie kurzu, odkurzanie dywanów, zmywanie powierzchni - warto używać do tego celu środków czyszczących o bezpiecznym i hipoalergicznym składzie. 

Aby nie narażać delikatnego organizmu dziecka na kontakt ze szkodliwymi substancjami, również należy starannie dobierać dla niego kosmetyki i akcesoria dziecięce. Trzeba także zadbać o bezpieczne zabawki, stawiając na ich jakość, a nie ilość. Dobra zabawka dla malucha powinna mieć certyfikaty (CE, EN71, Safe Toys), które są poświadczeniem producenta o spełnieniu wszystkich wymogów stawianych tego typu wyrobom. Szukając gumowych zabawek do kąpieli lub codziennej zabawy, lepiej zdecydować się na te wykonane z naturalnych tworzyw. 

Choć całkowite unikanie ftalanów może okazać się trudne, zredukowanie w otoczeniu przedmiotów zawierających te związki może przysłużyć się zdrowiu i dać poczucie większego bezpieczeństwa.